اعلاميه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد

اعلاميه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد

مصوبه دهم دسامبر، ۱۹۴۸

اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده است. این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند را به‌صورت جهانی بیان می‌دارد. متن کامل این بیانیه بر روی وب‌گاه سازمان ملل متحد منتشر شده است.

اعلامیهٔ مذکور شامل سی ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ای را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند را مشخص کرده‌است. لایحه جهانی حقوق بشر از اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و دو پروتکل انتخابی آن تشکیل شده است. در سال ۱۹۶۶ مجمع عمومی دو لایحه جزئی‌تر مذکور را به‌تصویب رساند. در سال ۱۹۷۶ هنگامی که لایحه جهانی حقوق بشر توسط تعداد کافی از ملت‌ها مورد تایید قرار گرفت، به حقوق بین‌الملل تبدیل شد.

مفاد این اعلامیه از نظر بسیاری از پژوهشگران الزام‌آور بوده و از اعتبار حقوق بین‌الملل برخوردارست، زیرا به صورت گسترده‌ای پذیرفته شده و برای سنجش رفتار کشورها به کار می‌رود. کشورهای تازه استقلال یافتهٔ زیادی به مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر استناد کرده و آن را در قوانین بنیادی یا قانون اساسی خود گنجانده‌اند.

تاریخچه

مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سه سال پس از تأسیس سازمان ملل متحد، اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، که هدف آن برقراری تضمین حقوق و آزادی‌های برابر برای همه مردم بود در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب رسید، روزی که اینک در سراسر جهان به عنوان روز بین‌المللی حقوق بشر گرامی داشته می‌شود.

ریشه‌ها

پس از فاجعه تاریخی ناسیونال سوسیالیسم در آلمان نازی و جنایات نژادپرستانه آدولف هیتلر علیه یهودیان و جنایات او علیه دگراندیشان، مخالفان و مردم کشورهای دیگر، اتحادی جهانی برای تشکیل یک نظم نوین جهانی به وجود آمد، که قرار شد بر پایه ارزش‌های مدرن حقوق بشر مقرر شود. فعالان و اندیشمندان حقوق بشر به این امر واقف بودند، که پیروزی بر دیکتاتوری نازی‌ها و دولت‌هایی که متحدین آلمان نازی بودند، به تنهایی نمی‌تواند به صلح سیاسی در جهان منجر شود.

پیش از ورود ایالات متحده آمریکا به جنگ جهانی دوم، رئیس جمهوری آمریکا، فرانکلین روزولت، و نخست وزیر انگلستان، وینستون چرچیل، در اوت ۱۹۴۱ وقتیکه در یک کشتی جنگی انگلیسی به نام «پرینس آف ویلس» حضور داشتند، «منشور آتلانتیک» را به جهان اعلام کردند. هدف «منشور آتلانتیک» بنیانگذاری صلح نوین جهانی بود، که قرار است در آن «همه انسان‌ها در همه کشورهای جهان یک زندگی آزاد و بدون فقر داشته باشند.»

در ژانویه ۱۹۴۲ بیست و پنج کشور عضو «ائتلاف ضد هیتلری» بیانیه سازمان ملل را امضاء کردند. همه این رویدادهای تاریخی پله‌هایی بودند که به تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر منتهی شدند. اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوبه ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ میلادی دستاوردی است که به دنبال جنگ جهانی دوم شکل گرفت. آزادی‌هایی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر مطرح هستند توسط رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، فرانکلین روزولت، در ژانویه ۱۹۴۱، یعنی هفت سال قبل از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، در کنگره آمریکا مطرح شده بودند. روزولت به شهروندان آمریکایی و به شهروندان تمام جهان پیام و نوید چهار آزادی را برای آینده جهان بشری داده بود: آزادی بیان، آزادی عقیده و رهایی از هر نوع ترس و فقر. این چهار آزادی از یک سو هدف اول مورد حمله از سوی حاکمان هر دیکتاتوری و از سوی دیگر میزان ابتدایی نوع آزادی در یک کشور هستند. در جامعه ایی که انسان‌ها نتوانند بصورت آزاد افکار خود را بیان کنند و در آن مورد بنویسند، در جامعه ایی که انسان‌ها اجازه ندارند آزادانه به دین، یا فلسفه و جهانبینی یا به یک هدف سیاسی اعتقاد داشته باشند، در جامعه‌ای که مقامات کشور با هدف به وجود آوردن رعب و وحشت و ترس مردم را سرکوب می‌کنند و امنیت مردم را نابود می‌کنند و در جامعه‌ای که مقامات کشور نتوانند حداقل رفاه زندگی را برای همه شهروندان فراهم کنند، ابتدایی‌ترین شرایط یک زندگی آزاد از بین برده شده است. به این خاطر بود که روزولت بر این چهار مورد آزادی پافشاری می‌کرد.

در مقدمه این اعلامیه آمده که هدف این حقوق جدید بشری، تبلور آرمان مشترکی است که برای همه ملل این جهان است. در جمله اول این مقدمه به فاجعه اعمال وحشیانه ناسیونال سوسیالیسم آلمان اشاره شده و به اهمیت حقوق نوین بشری صحه گذاشته می‌شود: «… از آنجا که شناسایی حیثیت ذاتی کلیه اعضای خانواده بشری و حقوق یکسان و انتقال ناپذیر آنان اساس آزادی و عدالت و صلح را در جهان تشکیل می‌دهد، عدم شناسایی و تحقیر حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانه‌ای گردیده است که روح بشریت را به عصیان واداشته؛ و ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترین آمال بشر اعلام شده است…»

این نکات متعاقبا در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز مطرح شدند. البته خواست‌های آزادی دین و بیان هم در دهه هفتاد قرن هجدهم در انقلاب آمریکا و هم در دهه هشتاد قرن هجدهم در انقلاب فرانسه مطرح شده بودند. ایده آزادی و رهایی از ترس و فقر تصوراتی بدعت آور بودند که آرمان‌های حقوق بشری را برای شهروندان همه کشورها در سطح جهانی منقلب کردند. این خواست نیز قبلا در برنامه «نیو دیل» توسط رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا فرانکلین روزولت مطرح شده بود و تجلی سیاست اجتماعی او در جواب به بحران اقتصاد جهانی سال‌های اول دهه سوم قرن بیستم بود. روزولت به این نتیجه رسیده بود که سیاست کشور باید در بازار آزاد دخالت کند تا حق اقتصادی و اجتماعی فقرا پایمال نشود. هدف روزولت بهبودی وضع اقتصادی و اجتماعی ناتوان‌ترین و فقیرترین قشرها جامعه بود. روزولت با پیش بردن برنامه اقتصادی سیاسی «نیو دیل» که به گمان خودش یک نوع «سند حقوقی دوم» بود، امکانات حقوقی، اجتماعی و اقتصادی جدیدی را برای بهبود وضع توده‌های فقیر در آمریکا به وجود آورد. در ماه آوریل ۱۹۴۵ ایالات متحده آمریکا همراه با چندین کشور دیگر، باقی دولت‌های جهان را برای تاسیس سازمان ملل متحد به سانفرانسیسکو دعوت کردند. یک سال پیش از آن، یعنی در سال ۱۹۴۴ در واشینگتن، طرحی توسط کشورهای بزرگ غربی برای تاسیس یک سازمان بین‌المللی ریخته شده بود. قرار بر این بود که سازمان جدیدی به نام سازمان ملل متحد جایگزین اتحادیه ملل شود که در دهم ژانویه ۱۹۲۰ تاسیس شده بود. متعاقبا سازمان ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ تاسیس شد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ قطعنامه ۲۱۷، یعنی اعلامیه جهانی حقوق بشر را در پاریس به تصویب رساند.

آنا الینر روزولت، یکی از مهم‌ترین مولفین اعلامیه جهانی حقوق بشر، و رئیس کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد بود. او همسر سی و دومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، فرانکلین روزولت، نیز بود.

تصویب

در روز ۱۰ دسامبر سال ۱۹۴۸ میلادی اعلامیه جهانی با ۴۸ رأی موافق، بدون رأی مخالف و ۸ نمایندهٔ غایب به‌تصویب رسید. شوروی، جمهوری سوسیالیستی شوروی اوکراین، جمهوری سوسیالیستی بلاروس شوروی، جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی، جمهوری خلق لهستان، چکسلواکی، عربستان سعودی و اتحادیه آفریقای جنوبی هشت نماینده‌ای بودند که در جلسه تصویب حضور نداشتند. هندوراس و یمن (که در آن دوره جزو کشورهای عضو بودند) رأی ممتنع دادند.

عدم حضور اتحادیه آفریقای جنوبی را می‌توان به‌دلیل نظام آپارتاید دانست، که عملکرد آن مستقیماً با تعدادی از مواد بیانیه در تناقض است. غیبت نماینده عربستان سعودی نیز به‌دلیل مخالفت با ۲ ماده از اعلامیه بود: ماده ۱۸ که به همگان «حق تغییر دین و باور» می‌دهد و ماده ۱۶ که در مورد «برابری حقوق در ازدواج» سخن می‌گوید. النور روزولت دلیل غیبت شوروی را ماده ۱۳ بیانیه می‌داند که به شهروندان اجازه می‌دهد تا کشور خود را ترک کنند.

کشورهای زیر به اعلامیه رأی مثبت دادند:

افغانستا ، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، بولیوی، برزیل، میانمار، کانادا، شیلی، چین، کلمبیا، کاستاریکا، کوبا، دانمارک، جمهوری دومینیکن، اکوادور، مصر، السالوادور، اتیوپی، فرانسه، یونان، گواتمالا، هایتی، ایسلند، هند، ایران، عراق، لبنان، لیبریا، لوکزامبورگ، مکزیک، هلند، نیوزیلند، نیکاراگوئه، نروژ، پاکستان، پاناما، پاراگوئه، پرو، فیلیپین، سیام (تایلند امروزی)، سوئد، سوریه، ترکیه، انگلستان، ایالات متحده امریکا، اوروگوئه، ونزوئلا

مقدمه:

از آنجا که شناسایی حيثيت ذاتی کليه اعضای خانواده بشری و حقوق يکسان و انتقال ناپذير آنان اساس آزادی، عدالت و صلح را در جهان تشکيل ميدهد،

از آنجا که عدم شناسایی و تحقير حقوق منتهی به اعمال وحشيانه ای گرديده است که روح بشريت را به عصيان واداشته و ظهور دنيایی که در آن افراد بشر در بيان و عقيده، آزاد 

و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترين آمال بشر

 اعلام شده است،

از آنجا که اساساً حقوق انسانی را بايد با اجرای قانون حمايت کرد تا بشر به عنوان آخرين علاج به قيام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد،

از آنجا که اساساً لازم است توسعه روابط دوستانه بين ملل را مورد تشويق قرار داد،

از آنجا که مردم ملل متحد، ايمان خود را به حقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی و تساوی حقوق مرد و زن مجدداً در منشور اعلام کرده اند و تصميم راسخ گرفته اند که به پيشرفت اجتماعی کمک کنند و در محيطی آزادتر وضع زندگی بهتری بوجود آورند،

از آنجا که دول عضو متعهد شده اند که احترام جهانی و رعايت واقعی حقوق بشر و آزاديهای اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تامين کنند،

از آنجا که حسن تفاهم مشترکی نسبت به اين حقوق و آزاديها برای اجرای کامل اين تعهد، کمال اهميت را دارد،

مجمع عمومی اين اعلاميه جهانی را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کليه ملل اعلام می کند تا جميع افراد و همه ارکان اجتماع، اين اعلاميه را دائماً در مد نظر داشته باشند و مجاهدت کنند که بوسيله تعليم و تربيت، احترام اين حقوق و آزاديها توسعه يابد و با تدابير تدريجی ملی و بين المللی، شناسایی و اجرای واقعی و حياتی آنها چه در ميان خود ملل عضو و چه در بين مردم کشورهایی که در قلمرو آنها می باشند 

تامين گردد. 

________________________________________

ماده ۱

تمام افراد بشر آزاد به دنيا می آيند و از لحاظ حيثيت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان می باشند و بايد نسبت به يکديگر با روح برادری رفتار کنند.

________________________________________

ماده ۲

الف/ هر کس می تواند بدون هيچگونه تمايز مخصوصاً از حيث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقيده سياسی يا هر عقيده ديگر و همچنين مليت، وضع اجتماعی، ثروت، نسب يا هر موقعيت ديگر از تمام حقوق و کليه آزاديهایی که در اعلاميه حاضر ذکر شده است بهره مند گردد.

ب/ بعلاوه هيچ تبعيضی به عمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سياسی، اداری و قضایی يا بين المللی کشور يا سرزمينی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه اين کشور مستقل تحت قيمومت يا غيرخود مختار بوده يا حاکميت آن به شکلی محدود شده باشد.

________________________________________

ماده ۳

هر کس حق زندگی، آزادی و امنيت شخصی دارد.

________________________________________

ماده ۴

احدی را نمی توان در بردگی نگاهداشت و داد و ستد بردگان به هر شکلی که باشد ممنوع است.

________________________________________

ماده ۵

احدی را نمی توان تحت شکنجه يا مجازات يا رفتاری قرار داد که ظالمانه و يا برخلاف انسانيت و شئون بشری يا موهن باشد.

________________________________________

ماده ۶

هر کس حق دارد که شخصيت حقوقی او در همه جا به عنوان يک انسان در مقابل قانون شناخته شود.

________________________________________

ماده ۷

همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون تبعيض و بالسويه از حمايت قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعيضی که ناقض اعلاميه حاضر باشد و بر عليه هر تحريکی که برای چنين تبعيضی به عمل آيد بطور تساوی از حمايت قانون بهره مند شوند.

________________________________________

ماده ۸

در برابر اعمالی که حقوق اساسی فرد را مورد تجاوز قرار بدهد و آن حقوق به وسيله قانون اساسی يا قانون ديگری برای او شناخته شده باشد، هر کس حق رجوع موثر به محاکم ملی صالحه دارد.

________________________________________

ماده ۹

احدی را نمی توان خودسرانه توقيف، حبس يا تبعيد نمود.

________________________________________

ماده ۱۰

هر کس با مساوات کامل حق دارد که دعوايش بوسيله دادگاه مستقل و بيطرفی منصفانه و علناً رسيدگی بشود و چنين دادگاهی در باره حقوق و الزامات او يا هر اتهام جزایی که به او توجه پيدا کرده باشد، اتخاذ تصميم بنمايد.

________________________________________

ماده ۱۱

الف/ هر کس که به بزه کاری متهم شده باشد بی گناه محسوب خواهد شد تا وقتی که در جريان يک دعوای عمومی که در آن کليه تضمينهای لازم برای دفاع او تامين شده باشد تقصير او قانوناً محرز گردد.

ب/ هيچکس برای انجام يا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب، آن عمل به موجب حقوق ملی يا بين المللی جرم شناخته نمی شده است محکوم نخواهد شد.

________________________________________

ماده ۱۲

احدی در زندگي خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه يا مکاتبات خود نبايد مورد مداخله خودسرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نبايد مورد حمله قرار گيرد. هر کس حق دارد که در مقابل اينگونه مداخلات و حملات مورد حمايت قانون قرار گيرد.

________________________________________

ماده ۱۳

الف/ هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نمايد.

ب/ هر کس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک نمايد يا به کشور خود باز گردد.

________________________________________

ماده ۱۴

الف/ هر کس حق دارد در برابر تعقيب، شکنجه و آزار، پناهگاهی جستجو کند و در کشورهای ديگر پناه اختيار کند.

ب/ در موردی که تعقيب واقعاً مبتنی به جرم عمومی و غير سياسی يا رفتارهایی مخالف با اصول و مقاصد ملل متحد باشد، نمی توان از اين حق استفاده نمود.

________________________________________

ماده ۱۵

الف/ هر کس حق دارد که دارای تابعيت باشد.

ب/ احدی را نمی توان خودسرانه از تابعيت خود يا از حق تغيير تابعيت محروم کرد.

________________________________________

ماده ۱۶

الف/ هر زن و يا مرد بالغی حق دارد بدون هيچگونه محدوديت از نظر نژاد، مليت، تابعيت يا مذهب با همديگر زناشویی کنند و تشکيل خانواده دهند. در تمام مدت زناشویی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کليه امور مربوط به ازدواج دارای حقوق مساوی می باشند.

ب/ ازدواج بايد با رضايت کامل و آزادانه زن و مرد واقع شود.

ج/ خانواده رکن طبيعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمايت جامعه و دولت بهره مند شود.

________________________________________

ماده ۱۷

الف/ هر شخص منفرداً يا بطور اجتماع حق مالکيت دارد.

ب/ هيچکس را نمی توان بدون مجوز قانونی از مالکيت محروم کرد.

________________________________________

ماده ۱۸

هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره مند شود. اين حق متضمن آزادی تغيير مذهب ياعقيده و همچنين متضمن آزادی اظهار عقيده و ايمان مي باشد و نيز شامل آزادی تعليمات مذهبی و اجرای مراسم دينی است. هر کس مي تواند از اين حقوق منفرداً يا مجتمعاً بطور خصوصی يا بطور عمومی برخوردار باشد.

________________________________________

ماده ۱۹

هر کس حق آزادی عقيده و بيان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقايد خود بيم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن، با تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی، آزاد باشد.

________________________________________

ماده ۲۰

الف/ هر کس حق دارد آزادانه مجامع و جمعيتهای مسالمت آميز تشکيل دهد.

ب/ هيچکس را نمی توان مجبور به شرکت در اجتماع کرد.

________________________________________

ماده ۲۱

الف/ هر کس حق دارد که در اداره امور عمومی کشور خود، خواه مستقيماً و خواه با وساطت نمايندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جويد.

ب/ هر کس حق دارد با تساوی شرايط به مشاغل عمومی کشور خود نايل آيد.

ج/ اساس و منشاء قدرت حکومت، اراده مردم است. اين اراده بايد به وسيله انتخاباتی ابراز گردد که از روی صداقت و بطور ادواری صورت پذيرد. انتخابات بايد عمومی و با رعايت مساوات باشد و با رای مخفی يا طريقه ای نظير آن انجام گيرد که آزادی رای را تأمين نمايد.

________________________________________

ماده ۲۲

هر کس به عنوان عضو اجتماع حق امنيت اجتماعی دارد و مجاز است بوسيله مساعی ملی و همکاری بين المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمه مقام و نمو آزادانه شخصيت اوست با رعايت تشکيلات و منافع هر کشور به دست آورد.

________________________________________

ماده ۲۳

الف/ هر کس حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب نمايد، شرايط منصفانه و رضايت بخشی برای کار خواستار باشد و در مقابل بيکاری مورد حمايت قرار گيرد.

ب/ همه حق دارند که بدون هيچ تبعيضی در مقابل کار مساوی، اجرت مساوی دريافت دارند.

ج/ هر کس که کار می کند به مزد منصفانه و رضايت بخشی ذيحق می شود که زندگي او و خانواده اش را موافق شئون انسانی تأمين کند و آن را در صورت لزوم با هر نوع وسایل ديگر حمايت اجتماعی، تکميل نمايد.

د/ هر کس حق دارد که برای دفاع از منافع خود با ديگران اتحاديه تشکيل دهد و در اتحاديه ها نيز شرکت کند.

________________________________________

ماده ۲۴

هر کس حق استراحت و فراغت دارد و بخصوص به محدوديت معقول ساعات کار و مرخصی های ادواری، با اخذ حقوق ذيحق می باشد.

________________________________________

ماده ۲۵

الف/ هر کس حق دارد که سطح زندگی او، سلامتی و رفاه خود و خانواده اش را از حيث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تامين کند و همچنين حق دارد که در مواقع بيکاری، بيماری، نقص اعضاء، بيوگی، پيری يا در تمام موارد ديگری که به علل خارج از اراده او وسایل امرار معاشش از دست رفته باشد از شرايط آبرومندانه زندگی برخوردار باشد.

ب/ مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوصی بهره مند شوند. کودکان چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج به دنيا آمده باشند حق دارند که همه از يک نوع حمايت اجتماعی برخوردار شوند.

________________________________________

ماده ۲۶

الف/ هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط به تعليمات ابتدایی و اساسی است بايد مجانی باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش حرفه ای بايد عموميت پيدا کند و آموزش عالی بايد با شرايط تساوی کامل، به روی همه باز باشد تا همه، بنا به استعداد خود بتوانند از آن بهره مند گردند.

ب/ آموزش و پرورش بايد به طوری هدايت شود که شخصيت انسانی هر کس را به حد اکمل رشد آن برساند و احترام حقوق و آزاديهای بشر را تقويت کند. آموزش و پرورش بايد حسن تفاهم، گذشت و احترام عقايد مخالف و دوستی بين تمام ملل و جمعيتهای نژادی يا مذهبی و همچنين توسعه فعاليتهای ملل متحد را در راه حفظ صلح، تسهيل نمايد.

ج/ پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به ديگران اولويت دارند.

________________________________________

ماده ۲۷

الف/ هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع شرکت کند، از فنون و هنرها متمتع گردد و در پيشرفت علمی و فوائد آن سهيم باشد.

ب/ هر کس حق دارد از حمايت منافع معنوی و مادی آثار علمی، فرهنگی يا هنری خود برخوردار شود.

________________________________________

ماده ۲۸

هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بين المللی، حقوق و آزاديهایی را که در اين اعلاميه ذکر گرديده است تامين کند و آنها را به مورد عمل بگذارد.

________________________________________

ماده ۲۹

الف/ هر کس در مقابل آن جامعه ای وظيفه دارد که رشد آزاد و کامل شخصيت او را ميسر سازد.

ب/ هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزاديهای خود، فقط تابع محدوديتهایی است که بوسيله قانون، منحصراً به منظور تامين شناسایی و مراعات حقوق و آزاديهای ديگران و برای رعايت مقتضيات صحيح اخلاق و نظم عموم و رفاه همگان، در شرايط يک جامعه دموکراتيک وضع گرديده است.

ج/ اين حقوق و آزاديها، در هيچ موردی نمی تواند بر خلاف مقاصد و اصول ملل متحد اجرا گردد.

________________________________________

ماده ۳۰

هيچيک از مقررات اعلاميه حاضر نبايد طوری تفسير شود که متضمن حقی برای دولتی يا جمعيتی يا فردی باشد که به موجب آن بتواند هر يک از حقوق و آزاديهای مندرج در اين اعلاميه را از بين ببرد و يا در آن راه فعاليتی بنمايد.